Samenvatting

Stress is spanning, spanning die een beroep doet op de spankracht van een persoon. Spanning kan leiden tot betere prestaties, maar ook tot moedeloosheid. Stress is niet alleen maar lijdzaam afwachten, maar kan ook een inspanning voor succes zijn. Machteloze stress heeft een andere uitwerking op het lichaam dan gerichte stress. Er zijn drie componenten van de stressrespons die onderling samenhangen: het sympathisch zenuwstelsel, de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as en de immuunrespons. Deze drie componenten zorgen ervoor dat er extra veel energie en alertheid vrijkomt voor een prestatie. Die alertheid en energie kan ingezet worden om een hoger doel te bereiken: het leveren van een prestatie. Maar bij gevaar wordt de alertheid (aandacht) en energie in de eerste plaats gebruikt voor veiligheid en lijfsbehoud: vechten, vluchten of bevriezen. Langdurige stress die gepaard gaat met machteloosheid zoals na ingrijpende trauma’s kan leiden tot negatieve aanpassingen in het biologische systeem. De spankracht en de kwetsbaarheid van het individu gaan omlaag en dat kan leiden tot allerlei gezondheidsklachten. Positief gerichte stress stelt daarentegen in staat om te winnen, of iets te overwinnen. Het beloningssysteem wordt dan geactiveerd, waardoor een prettig gevoel ontstaat.