De invloed van functionele anatomie speelt zich af op vele terreinen; zoals in de ontwikkeling van het bewegingsapparaat, in de (sport)bewegingsleer, het denken in bewegingsketens, en de invloed van bewegen op kwetsbare structuren zoals vaten en zenuwen. Functionele anatomie is zo veelomvattend dat daar dagen over kan worden gesproken. In deze plenaire sessie maakt Gert-Jan Kleinrensink een keuze voor het bespreken van een drietal principes 1) de vorm-functierelaties in het ontstaan van gewrichtselementen zoals labrum en menisci; 2) de coördinatieve aspecten van stabiliteit van gewrichten gedurende het normale bewegingsverloop; en 3) de effecten van gewrichtsbewegingen op de omliggende structuren en dan met name de perifere zenuwen. Deze principes staan echter niet op zichzelf, Gert-Jan Kleinrensink zal verklaren hoe deze met elkaar zijn verbonden.

In deze plenaire sessie geeft Karl Jacobs vanuit een ander perspectief een inkijkje de functionele anatomie van het houding en bewegingsapparaat. Tijdens dit interactieve verhaal, onderbouwd vanuit de wetenschap, maak je namelijk kennis met het relatief nieuwe denkconcept van het fasciale systeem. Met behulp van kennis over de embryologische ontwikkeling, de histologische samenstelling en de fysiologische functies van fascia, legt hij een fundament voor het aantonen van weefselcontinuïteiten. Afsluitend bespreekt Karl Jacobs hoe vanuit recent anatomisch onderzoek een vertaalslag te maken is naar eventuele behandelingen.

Wist je dat er 30.000 Nederlanders per jaar hun enkel breken, waarvan meer dan 50% enkelartrose krijgt?  En dat het bovenste en onderste spronggewricht zich op nog geen twee centimeter van elkaar bevinden? Enkelartrose geeft forse ADL beperkingen, bijvoorbeeld door een beperkte loopafstand en pijnklachten. Er is geen richtlijn voor de behandeling van enkelartrose. Tijdens de masterclass krijg je een behandeloverzicht van enkelartrose in casusvorm. Ook kan je na deze masterclass klachten van het bovenste en onderste spronggewricht lokaliseren en onderscheiden, door gerichte palpatie van beide gewrichten. Deze voer je uit op elkaar. Ook leer je over een aangeboren afwijking aan het onderste spronggewricht; herkenning daarvan is essentieel voor een juiste prognose en een hoge patiënttevredenheid bij enkelklachten. 

De clavicula betekent letterlijk vertaald ‘kleine sleutel’, maar waar is de analogie met een sleutel op gebaseerd? Speelt de clavicula daadwerkelijk een sleutelrol bij het bewegen van de bovenste extremiteit? In deze masterclass brengt Eric Schoemaker samen met de deelnemers de ‘sleutelrol‘ van de clavicula in kaart. Hij doet dat met een korte toer langs de morfologie van de schouderregio, een samenvatting van relevante literatuur, casuïstiek en het zelf ervaren van claviculabewegingen. Na deze masterclass heb je nieuwe of opgefriste inzichten in de bewegingsmogelijkheden en het bewegingsgedrag van de clavicula en aangrenzende structuren van de schouder.

De knie is vanuit een biomechanisch perspectief een uitdagend gewricht. De diverse passieve structuren van de knie zijn anatomisch in relatie te brengen tot een specifieke stabiliserende functie die zij vervullen. Deze masterclass geeft een inleiding in anatomie van het kniegewricht in de letterlijke betekenis van het woord (‘ana-‘ (uiteen) en ‘temnein’ (snijden); uiteensnijden, ook wel ‘ontleedkunde’). Bij dit snijpracticum op een varkensknie ga je zelf aan de slag om de complexe anatomie van de meest voorkomende letsels van de knie in kaart te brengen, zoals de voorste en achterste kruisband, de collaterale banden in relatie tussen de posteromediale en laterale hoek complexen en de menisci. Door het selectief doorsnijden van deze stabiliserende structuren krijg je inzicht in de relatie tussen deze structuren en de aangereikte diagnostische tests vanuit de evidence statement ‘acute knie’.

Oefentherapie is een belangrijke vaardigheid van de fysiotherapeut. Van oudsher stond daarbij het benadrukken van een gewricht of een specifieke regio voorop. Vanuit recente ontwikkelingen in de functionele anatomie ligt de focus steeds meer op het denken in bewegingsketens en betekenisvolle beweegpatronen en lijken klassieke beweegadviezen tekort te schieten. Tijdens deze masterclass gaat Jean–René Ruitenbeek met deze materie aan de slag. Hij brengt recente wetenschappelijke ontwikkelingen op op gebied van bewegingsketens in kaart, en vertaald dat naar concrete beweegvormen voor de lagerug-, heup- en bekkenregio. Het blijft niet bij luisteren want je gaat deze zelf ervaren en leren toepassen voor je patiënt.

Tegenwoordig hoor je steeds meer het woord fascia. En ja, inzichten over functionele anatomie veranderen. De kennis over fascia heeft invloed op het fysiotherapeutisch onderzoek, toepassen van hands on technieken, en hanteren van trainingsvormen. Maar hoe ga je als fysiotherapeut door de kennis over fascia dan anders werken? In deze masterclass gaat Alexander Kudus met veel praktijkvoorbeelden op zoek naar antwoorden. Hij gaat in op het onderzoek in ketens in plaats van segmenten, laat een aantal behandeltechnieken zien, en gaat in op de betekenis van myofasciale krachttransmissie voor het toepassen van trainingsvormen.  Zo gaat u naar huis met een nieuwe kijk op onderzoek en training.

De oorsprong van onze kennis van de menselijke anatomie ligt in het bestuderen van overleden mensen. Dit zo treffend afgebeeld in het schilderij van Rembrandt ‘De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp’. Dissectie wordt heden ten dage nog steeds toegepast bij het achterhalen van de doodsoorzaak. Alleen al in Nederland overlijden jaarlijks tussen de 130.000 en 150.000 mensen. Vaak goed te verklaren, maar ook geheel onverwacht. Om de oorzaak daarvan te achterhalen is klinisch redeneren op basis van grondige kennis van de menselijke anatomie essentieel. En daarin ligt de link met de dagelijkse praktijk van de fysiotherapeut. In zijn lezing gaat Hans de Boer in op het onderzoeken van de doodsoorzaak, zowel in medische als forensische context. Hoe kom je er eigenlijk achter waaraan iemand overleden is? En waarom is dit zo belangrijk?